Sebzeler Vitamin Deposudur
SEBZELERİN YARARLI ETKİLERİ
Sebzeler vitamin deposudur. Özellikle yeşil sebzeler vitamin bakımından çok zengindir. Vitamin değeri yüksek olan sebzelerin başında yeşil salata, domates, marul, ve hıyar gelir. Pişirilmeden, çiğ olarak tüketildiği için bunların vitaminleri vücuda olduğu gibi aktarılır. Turp, havuç gibi kök sebzeler çiğ yenildiği taktirde, sebzelerin vitamini kaybolmadığı için vücuda çok yararlıdır.
Sebzelerde nişasta (karbonhidrat), su ve madenler boldur. Fakat çoğunun proteini azdır. Sebzelerin cinslerine göre yağ miktarı farklı olmakla beraber yağları pek yoktur. Ancak, hayvansal besin maddelerinden farklı olarak sebzelerin hepsinde bol miktarda şeker (selüloz) bulunur. Sebzelerde vitamin bol miktarda vardır. Taze sebzelerin madenleri ve suları bol proteinleri azdır. Sebzeler taze yenildiği zaman bunlar olduğu gibi vücut tarafından alınır. Sebzeler pişirildiği zaman protein pıhtı haline gelir. Nişasta şeklinde karbonhidratlar ise hamur haline geçmektedir.
Sebzeler Vitamin Deposudur
Taze sebzelerin kurutulmuşları besin gücü ve vitaminleri bakımından taze sebzelerden çok daha yüksektir. Bunların başında fasulye, nohut, bakla ve mercimek vardır. Bunlar protein ve karbonhidrat bakımından zengin, yağ ve su bakımından fakirdirler.
Çiğ yenen marul, salata, domates, hıyar gibi sebzelerin ise suyu boldur. Suyu bol pişmiş yenen sebzeler ise karnabahar, kabak, patlıcan, enginar, lahana ve pırasadır. Bunlar, suyu bol oldukları için az besleyicidir. Protein bakımından da zengin olmadıkları için diyet ve perhiz yemekleri olarak seçilir. Ancak, bazı hastalıklarda bunlardan bazılarının yenmesi zararlı olabilir.
Genele olarak taze sebzelerin hepsi perhiz ve diyet yemeği olarak kullanılır. Zayıflama perhizlerinde de kullanılır. Bünyelerinde şeker (selüloz) bulunduğu peklikte ilaç yerine de geçer. Bol yaş sebzelerdeki vitamin bağırsakta sulu bir posa bırakarak basınç yapar, böylece bağırsak hareketlerinin çoğalmasını, dolayısıyla da pekliğin yok olmasını sağlar.
Şişman kimselerle kalp ve böbrek hastalıklarında uygulanan tuzsuz yemek rejimlerinde sebze çok bol yenebilir. Bu durumda, sadece ıspanak, lahana, salata gibi sebzelerin miktarı azaltılmalıdır. Zira bu sebzelerin yapısında fazla tuz vardır. Tuzsuz yemek rejimine en uygun sebzeler olarak taze bezelye, pırasa, havuç, patates, şalgam ve karnabahar önerilir.
Böbrek taşları için sebze rejimi taşın cinsine göre uygulanır.
Cinsi fosfat taşı ise lahana, karnabahar, kuru sebzeler kullanılır, patates azaltılır. Oksalat taşlarda, yapısında oksalit asit bol olan havuç, soğan, patates, yeşil fasulye, ıspanak, kırmızı turp, domates ve kereviz bol bol kullanılır. Taşın cinsi ürat ise yeşil sebzeler, patates, bol yeşil salata verilmeli, bakla cinsi sebzeler verilmemelidir.
Sebzelerin çiğ yenmesi ve vitaminleri herhangi bir işlem görmemesinde dolayı pek çok hastalığa yarar sağlar. Şişmanlık tedavisinde bol domates, yeşil salata, hıyar verilmelidir. Böylece hem hastanın karnı tok olur, hem de suyu ve tuzu az olan bu kalorili yiyecekler sayesinde zayıflık sağlanır.
Diyet tedavisi yapılırken bazı günleri çiğ sebze günü olarak ayırmak doğru olur. Böylece hastaya bol vitamin kazandırılır.
Şeker hastalarında da yeşil sebze günü uygulanmalıdır.
Hastaya yapısında karbonhidratı ya hiç olmayan, ya da pek az olan sebzelerden ibaret rejim uygulanmalıdır. Bunlara karnabahar, çiğ ıspanak, yeşil salata, domates, yeşil fasulye, hindiba, enginar ve lahana gibi sebzeler verilebilir. Karbonhidrat bakımından zengin sebzeler bu hastalara verilmemelidir. Örneğin fasulye, nohut, bezelye, yer elması ve havuç verilmesi doğru değildir.
Demiri bol sebzeler ise bazı kan hastalıklarında yararlı olur. Örneğin vitamin eksikliğine bağlı iskorbüt gibi hastalıklarda domates, yeşil salata, ıspanak, patates, biber gibi bol miktarda C vitamini bulunan yeşil, taze sebzeler verilir.
Sebzeler, kanın alkali ihtiyacını karşılayan önemli besin maddeleridir. Diğer nitelikleri de göz önüne alındığı taktirde yetişkin bir insanın günde en az 350- 400 gram sebze yemesi gerekir.
Daha çok meyve saymamıza rağmen kavun, karpuz da birer sebzedir. Kavun ve karpuzun besin değerleri azdır. Vitamin yönünden de fazla zengin değildir. Örneğin domateste hemen her çeşit vitaminin bulunmasına karşılık, kavun ve karpuzda sadece B ve C vitaminleri vardır.