Dünyada ve ülkemizde sarı çiçekleriyle bilinen sarı kantaron, ılıman ve tropik iklim bölgelerinde kendiliğinden yetişir.
Türkiye’deki her iklim bölgesinde yetişebilen sarı kantaron, Anadolu’da binbirdelikotu, kılıçotu, kanotu, yaraotu, kuzukıran olarak bilinir.
Sarı kantaron yağı, cilt sorunlarından sindirim sistemi kaynaklı birçok problem için kullanılır.
Nemlendirici özelliği nedeniyle saçlı ve saçsız deriye uygulandığında cilde daha parlak ve canlı bir görünüm sağlarken, düzenli olarak küçük miktarlarda içildiğinde mide ve bağırsak sorunlarına iyi geliyor.
Latince adı ‘Hypericum perforatum’ olan sarı kantaron bitkisi, ‘Hyperaceae’ familyasından.
Dünyadaki ılıman ve tropik iklim bölgelerinde kendiliğinden yetişen sarı kantaron, çok yıllık otsu bir bitki olarak bilinir.
Uzunluğu 70-90 santimetreye kadar çıkan bitki, çok dallanan kökleriyle kendi familyasındaki bitkilerden ayrılır.
Çiçekleri umbella olup, dalların ucunda bulunur. Sarı renkli çiçeklerde beş adet taç yaprağı, beş adet çanak ve üç demet şeklinde erkek organlar (stamenler) bulunur.
Türkiye’de 96, dünyada 400 ve Avrupa’da 10 türü olan sarı kantaron, Asya, Avrupa, Avustralya ve Amerika kıtasının bir bölümünde yetişir.
Türkiye’de başta Ege Bölgesi ve Akdeniz olmak üzere iç bölgelerde de yetişir. Dünyadaki sarı kantaron türünün 46’sı yetiştiği bölgenin iklimsel ya da bölgenin yapısına göre şekillenir.
Endemik olan sarı kantaron, Batı Avrupa, Asya ve Kuzey Afrika’da kendiliğinden yetişir.
Sarı kantaron yağının güneş yanıkları, yaralar, cilt üzerindeki yüzeysel morluklara iyi geldiği belirlenmiştir.
Ayrıca ülser gibi mide bağırsak sorunlarında da kullanılır. Naftodiantronlar (hiperisin) ve fluroglisinoller gibi antioksidan, antienflamatuar, antikanser ve antimikrobiyal içermesi nedeniyle sarı kantaronun yara iyileştirici ve ağrı kesici etkisi de bulunur.
Öte yandan yatalak hastalarda oluşan bası yaralarının tedavisinde etkilidir. Antik çağlardan günümüze kadar sarı kantaron, nörolojik ve psikiyatrik hastalıkların tedavisinde kullanılır.
Türkiye’de çeşitli hastalıklara karşı etnomedikal kullanımı söz konusu olsada, ağır hastalıkların tedavisinde kullanılmamalıdır.
Özellikle kanser hastalarını hayatta tutacak esas tedaviyi öteleyen bu tür bitkilerin kullanılması çok etik değil.
Türkiye’de halk arasında yüzyıllardır soğuk algınlığına, şeker hastalığına, ülsere, mide ve bağırsak rahatsızlıklarına, karaciğere, sarılığa ve safra kanalı sorunlarına karşı kullanılır.
Sarı kantaron yağı kilo vermeye yardımcı olur, bunun için idrar söktürücü özelliğinden faydalanılır. Her gün belirli miktarda kullanılması gerekir. Ancak uzun süreli kullanımının uygun olmadığı belirlenmiştir. Bağırsak sorunlarına iyi gelen sarı kantaron yağı kabızlığın giderilmesinde etkilidir.
-Depresyona bağlı belirtilerin hafiflemesini sağlar. Hafif ve orta dereceli depresyon tedavileri için kullanılılır.
-Kaygıyı azaltarak rahatlama sağlar. Vücudu gevşetici etkisi olduğu için kaygı belirtilerini azaltarak atakların önüne geçer.
-Adet öncesi sendromu ve sancıları hafifletir ve kan sulandırma gibi yan etkiler göstermez.
-Mevsimsel duygu durum bozukluğu yaşayanların kaygısını azaltır.
-Sigara bırakma konusunda yardımcıdır.
-Viral enfeksiyonların tedavisinde doğal bir ilaç olarak verilir.
-Cildin nemlendirilmesini sağlar ve cildi güneşin zararlı ışınlarından korur.
Sarı kantaron yağının tavsiye edilen maksimum kullanım sıklığı, günde bir kez olmalı. Çok sık kullanıldığında, ciltteki yağı yani sebum dengesini bozabilir. Sebum ciltteki yağ bezleri tarafından salgılanan bir cilt sıvısıdır. Cilt ve saçlı derinin kuruyarak zarar görmemesini sağlayan sebum, derinin dış etkenlere karşı dayanıklılığını artırır. Cilt eğer hassas ve alerjik reaksiyonlara yatkınsa, kantaron yağı haftada 1-2 günden daha sık kullanılmamalı.
Sarı kantaron yağı eğer içilecekse miktarın günde bir çay kaşığını geçmemesi gerekir.
Bu bir çay kaşığı kantaron yağı doğrudan içilebileceği gibi ılık suya da eklenerek tüketilebilir.
Günde bir çay kaşığı içilen sarı kantaron yağının şişkinlik, kabızlık ve gaz sancıları ile mide rahatsızlıklarını önlediği, gastrite bağlı ağrıları azalttığı belirlenmiştir.
Hücre yenileme özelliği sayesinde yüzdeki yara izlerinin ve sivilcelerin yok edilmesinde kullanılır. Düzenli olarak kullanılan sarı kantaron yağı cildi yeniler ve cilde daha sağlıklı görünüm kazandırır.
Özellikle yanık nedeniyle oluşan ağrı hissini çok hızlı bir şekilde azaltır. Ergenlikte ortaya çıkan akne oluşumu çoğu zaman büyük bir problem haline dönüşür.
Temizlenmiş cilde sabah ve akşam sarı kantaron yağı sürülmeli ve bir süre sonra durulanmalı.
Nemlendirici etkisi nedeniyle sarı kantaron yağı, cilde sürüldüğünde bir süre sonra cilt nefes almaya başlayacak ve daha parlak bir görünüme kavuşacaktır.
