Endometriozis ya da toplumda daha çok bilinen adıyla ‘çikolata kisti’, rahim içini oluşturan ve endometrium olarak adlandırılan dokunun bu bölge dışında bulunması durumu olarak tanımlanıyor.
Ülkemizde üreme çağındaki her 10 kadından 1’i, bir başka deyişle 2 milyon kadın endometriozis hastalığıyla mücadele ediyor.
Pek çok hastalıkla ortak belirtilere sahip olması, kimi hastalarda sinsi ilerlemesi ve yıllık rutin kontrollerin ihmal edilmesi nedeniyle tanı konulması 7 yılı bulabiliyor.
Geç teşhis edilmesi hastaların yıllarca yaşam kalitelerini bozacak şiddette seyredebilen ağrılarla yaşamak zorunda kalmalarına, dahası infertilite sorununa neden olabiliyor.
Pek çok organda tutulum yapabilen ve karın zarından 5 mm’den daha fazla derine ilerlemiş olan ‘derin endometriozis’ tablosunda tedavide geç kalındığında organlarda ciddi kalıcı hasar oluşabiliyor.
Endometriozis vücutta bulunduğu bölgelere göre, peritoneal endometriozis, endometrioma, karın duvarı endometriozisi ve derin endometriozis olarak sınıflandırılabiliyor. Karın zarından 5 mm’den daha fazla derine ilerlemiş olan endemotriozis, ‘derin endometriozis’ olarak tanımlanıyor.
Derin endometriozis kalın bağırsak (özellikle kalın bağırsağın son kısmı olan rektum), appendiks, idrar kesesi ve üreter (böbrekten idrarı mesaneye ileten tüpler), siyatik sinir, diyafram ve akciğer gibi organlarda görülüyor.
Prof. Dr. Taner Usta’ya göre, endometriozis hastalarının yüzde 10-20’sinde oluşan derin endometriozisin şiddetli ağrının yanı sıra başta bağırsaklar, yumurtalıklar ve böbrekler olmak üzere tutulum yaptığı organlarda önemli hasarlar oluşturabilir.
Tutulan organa göre sorunlar değişir. Örneğin bağırsak tutulumunda karın hamile gibi şişerken, dışkılama sırasında şiddetli ağrı gelişebilir. Siyatik sinirleri tutmuş, yürümede güçlük ve düşük ayak sorunları oluşabilir.
Mesane endometriozisinde kasık ağrısı ve kanlı idrar sorunları yaşanırken, diyafram endometriozisinde şiddetli sağ omuz ağrısı görülür. Tedavide geç kalındığında bu tür önemli sorunlar kalıcı hale dönüşebilir ve hastanın yaşam kalitesini ciddi boyutlarda düşürür.
Derin endometriozisin en yaygın belirtisi, yani birincil semptomu, özellikle adet dönemlerinde yaşanan yoğun pelvik ağrısı (kalça-bel) oluyor.
Ancak adet döneminde gelişen ağrılar hastalar tarafından olağan bir durum olarak görüldüğü için genellikle ihmal ediliyor ve hekime başvurulmakta gecikiliyor. Erken tanı için derin endometriozis belirtilerinin ihmal edilmemesi gerekiyor.
Özellikle sancılı adet görme, adet sırasında sancılı dışkılama ve ağrılı cinsel ilişki sorunları derin endometriozisin üç önemli belirtisini oluşturuyor. Bu sorunlar ihmal edilmeden mutlaka endometriozis tedavi merkezine başvurulmalı.
Endometriozisin tedavi protokolü, hastalığın seviyesine, yol açtığı sorunlara ve hastanın çocuk sahibi olmak isteyip istemediğine göre belirleniyor. Hastalık ilaç tedavisi, cerrahi yöntem veya her iki yöntemin birlikte uygulanmasıyla tedavi ediliyor. Ancak derin endometrioziste ilaç tedavisi uygulansa dahi organlardaki tıkanıklıkların ve yapışıklıkların ortadan kaldırılması için cerrahi yönteme başvurmak gerekebilir.
Ekipte, endometriozis cerrahının yanı sıra, kolorektal cerrah, ürolog ve bazı nadir durumlarda göğüs cerrahı ile sinir cerrahının bulunması önemli. Tutulan organa göre, o organla ilgilenen branş ile endometriozis cerrahı tedaviyi ortak olarak yönetir.
Geride hastalıklı doku bırakılmadan, hangi doku hangi organ olursa olsun, lezyonlar tamamen çıkartılır. Tanının erken konulmasının yanı sıra, tedavinin başarıyla yürütülmesi için endometriozis konusunda deneyimli bir ekip tarafından endometriozis tedavi merkezinde yönetilmesi önemli.
Derin endometriozis tedavisinde, sağladığı önemli avantajlar nedeniyle, genellikle, kapalı yöntemler olan laparoskopik veya robotik cerrahi tercih ediliyor. Kapalı cerrahinin en önemli faydası, ameliyat sırasında aynı giriş yerinden genel cerrah, ürolog ile kadın hastalıkları ve doğum uzmanının birlikte çalışabilmelerine imkan tanıması.
Kapalı yöntem sayesinde bağırsak, rahim, yumurtalık, böbrek veya idrar torbasıyla ilgili sorunlara aynı kesi yerinden müdahale edilebiliyor. Ayrıca kapalı cerrahide vücut anatomisinin daha net görülmesi sayesinde ameliyattan daha başarılı sonuçlar alınıyor, daha az ağrı ve daha az kanama sayesinde hastalar günlük yaşamlarına daha hızlı dönebiliyor.
Aşağıda yer alan belirtilerden 5’i sizde varsa, sorununuzun nedeni derin endometriozis olabilir.
-Pelvik bölgesinde (kalça-bel) sürekli ağrı
-Adet döneminde aşırı kanama
-Adet döneminde şiddetli ağrı
-Ara lekelenme kanamaları
-Dışkı yaparken zorlanma, şiddetli ağrı, kabızlık ile gaz sorunları
-Ağrılı cinsel ilişki
-Karında şişkinlik
-İdrar yaparken ağrı ve yanma, kanlı idrar
-Özellikle adet döneminde migren sorunu yaşamak
-Hamile kalamamak
-Sürekli yorgun hissetmek
